Với những thành tựu đạt được và vị trí địa kinh tế, địa chính trị cho thấy Lào Cai có nhiều cơ hội, điều kiện để từng bước trở thành "Cực tăng trưởng, trung tâm kết nối giao thương kinh tế giữa Việt Nam và các nước ASEAN với vùng Tây Nam - Trung Quốc", thể hiện rõ nét ở 05 nội dung sau:

Thứ nhất, Lào Cai có vị trí địa lý đặc biệt với mạng lưới giao thông đa dạng: Là tỉnh nằm giữa vùng Tây Bắc và vùng Đông Bắc, Lào Cai có vị trí chiến lược trong sáng kiến “Vành đai và Con đường” và tuyến hành lang kinh tế Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh; là con đường ra biển ngắn nhất, hiệu quả nhất của hàng hoá từ thị trường Vân Nam - Trung Quốc đến với thị trường Đông Nam Á, Đông Á và ngược lại.

Tỉnh có mạng lưới giao thông thuận lợi, đa dạng: Các tuyến Quốc lộ phân bố rộng khắp (QL 70, 4D, 4E, 279); cao tốc Nội Bài - Lào Cai dài nhất cả nước liên kết vùng với vùng Thủ đô; tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai - Côn Minh đã có phương án nâng cấp lên khổ lồng 1,435m; tuyến đường thủy trên sông Hồng từng bước phát huy hiệu quả. Đặc biệt, Cảng Hàng không Sa Pa quy mô 4C đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư sẽ đưa Lào Cai có đầy đủ 04 loại hình giao thông kết nối trực tiếp với thị trường trong nước và Quốc tế; mở ra thời kỳ mới, cơ hội mới để Lào Cai và các tỉnh trong vùng phát triển.

Thứ hai, Lào Cai có điều kiện tự nhiên đa dạng, khí hậu ưu đãi để trở thành điểm du lịch nghỉ dưỡng quốc tế: Năm 2004, lượng du khách mới chỉ đạt 400.000 lượt nhưng sau 15 năm đã đạt trên 5 triệu lượt khách. Lượng khách du lịch đến Lào Cai giai đoạn 2010-2020 dẫn đầu khu vực Tây Bắc; kinh tế du lịch đã đóng góp 15% tổng GRDP của cả tỉnh. Dự kiến đến năm 2030, Khu du lịch Quốc gia Sa Pa với tuyến cáp treo đạt 02 kỷ lục Thế giới cùng với Khu nghỉ dưỡng Quốc tế Y Tý đang được đầu tư sẽ đưa Lào Cai đón 15 triệu du khách (trong tổng số dự kiến 30 triệu du khách đến vùng) và nguồn thu từ du lịch chiếm 25% - 30% GRDP.

Thứ ba, Lào Cai có thế mạnh lâu dài về phát triển công nghiệp chế biến gắn với hoạt động khai khoáng: Với trên 35 loại khoáng sản, 150 điểm mỏ có trữ lượng lớn, giá trị sản xuất công nghiệp năm 2020 của Lào Cai đã đạt 40.000 tỷ đồng, tốc độ tăng bình quân trên 20%/năm, trong đó:

Quặng Apatit có trữ lượng trên 2,5 tỷ tấn, đủ khả năng cung cấp dài hạn nguyên liệu sản xuất phân bón chứa lân, góp phần vào chiến lược phát triển chung của cả nước.

Quặng Đồng có trữ lượng trên 100 triệu tấn, hàng đầu Đông Nam Á. Tổ hợp nhà luyện đồng công suất 30.000 tấn/năm đã đáp ứng 25% nhu cầu trong nước, giúp ngành công nghiệp giảm gần 300 triệu đô-la nhập khẩu nguyên liệu. Ngoài ra, Nhà máy cán kéo đồng hiện đại nhất Đông Nam Á công suất 60.000 tấn sản phẩm dây cáp điện/năm xuất khẩu sang thị trường Châu Âu sẽ khởi công trong tháng 3/2022.

Quặng Sắt trữ lượng trên 120 triệu tấn với mỏ sắt Quý Sa lớn thứ 2 Việt Nam là nguồn nguyên liệu cho Nhà máy Gang thép Lào Cai (công suất dự kiến đạt 1.000.000 tấn/năm) đang cung cấp phôi thép cho thị trường trong nước và xuất khẩu.

Đặc biệt, Lào Cai cùng với Lai Châu có trữ lượng đất hiếm lớn nhất cả nước, là loại khoáng sản giữ vai trò chiến lược đối với sự phát triển của các ngành kỹ thuật công nghệ cao của Thế giới.

* Với tiềm năng nêu trên, Lào Cai tiếp tục giữ vị trí quan trọng trong chuỗi sản xuất công nghiệp của cả nước.

Thứ tư, dãy núi Hoàng Liên Sơn hùng vĩ giữ vai trò trung tâm đa dạng sinh học, nguồn sinh thuỷ của cả vùng: Vườn Quốc gia Hoàng Liên cùng với Khu Bảo tồn thiên nhiên Văn Bàn, Khu bảo tồn Y Tý giữ vai trò phòng hộ đầu nguồn xung yếu của lưu vực sông Hồng và sông Đà, cung cấp nước phục vụ phát triển kinh tế - xã hội vùng hạ lưu. Các khu vực này được Hiệp hội Bảo vệ Thiên nhiên Thế giới, Quỹ môi trường Toàn cầu xếp loại cao nhất về giá trị đa dạng sinh học của Việt Nam; đáp ứng đủ các tiêu chí của khu dự trữ sinh quyển Thế giới và đang trở thành trung tâm nghiên cứu sinh thái học của nhiều tổ chức quốc tế.

Thứ năm, Lào Cai có điều kiện để thực hiện vai trò đầu mối thúc đẩy quan hệ kinh tế giữa các tỉnh trong vùng và tỉnh Vân Nam - Trung Quốc: Trên cơ sở mối quan hệ láng giềng hữu nghị, tốt đẹp được xây dựng trong giai đoạn vừa qua, Lào Cai đã tổ chức nhiều hoạt động Hội đàm, ký hợp tác toàn diện giữa Bí thư hai tỉnh Lào Cai và Vân Nam - Trung Quốc; Hội nghị trao đổi giữa Bí thư các tỉnh biên giới với Bí thư tỉnh Vân Nam... Đây chính là lợi thế lâu dài để Lào Cai trở thành cửa ngõ tin cậy và là điểm trung chuyển hàng hoá quan trọng trên tuyến hành làng kinh tế Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh.

Cùng với thành quả trong hoạt động đối ngoại, những thuận lợi cho giao thương hàng hoá qua cửa khẩu, Lào Cai đừng trước cơ hội được lựa chọn để xây dựng Khu hợp tác qua biên giới với các chính sách ưu đãi, đảm bảo đầu tư và cơ chế giám sát tối ưu; tạo điều kiện mở rộng thị trường xuất khẩu cho hàng hoá của vùng và cả nước.

Ngoài những tiềm năng và điều kiện thuận lợi, Lào Cai cũng nhận thức rõ những khó khăn, thách thức trên con đường phát triển:

 Một là các khó khăn nội tại của tỉnh Lào Cai cũng chính là khó khăn cơ bản của các tỉnh trong vùng: Quy mô dân số, quy mô nền kinh tế còn nhỏ; hoạt động sản xuất của nhiều ngành, lĩnh vực chưa gắn với chuỗi giá trị; công nghệ chậm đổi mới; Năng suất lao động và sức cạnh tranh của sản phẩm còn thấp; Hoạt động xuất nhập khẩu chịu tác động lớn từ các biến động chính sách biên mậu của Trung Quốc; Chi phí logistic vẫn thuộc nhóm cao trong khu vực.

Hai là chưa có quy định cơ chế mang tính động lực cho sự phát triển trong liên kết vùng: Các chỉ số phát triển kinh tế - xã hội - con người của từng địa phương trong vùng chưa có sự gắn kết; chỉ thuần tuý là các phép thống kê số liệu; chưa thể hiện được dấu ấn, thành tựu phát triển của các tỉnh và cả vùng.

Nghiêm túc thực hiện và vận dụng sáng tạo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng trước những thời cơ, thách thức và xu thế liên kết phát triển chung, Lào Cai đã có những định hướng cụ thể để trở thành cực tăng trưởng, trung tâm kết nối của vùng và cả nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 như sau:

Thứ nhất, xây dựng Khu kinh tế cửa khẩu Lào Cai thành một trong những trung tâm Logistc quan trọng của cả nước: Ưu tiên xây dựng Khu Kinh tế cửa khẩu có mạng lưới hạ tầng đồng bộ, hiện đại, đa lĩnh vực; có năng lực tập trung, điều phối hàng hoá; cung cấp dịch vụ logistic chi phí thấp trong đó "Cao tốc Hà Nội - Lào Cai là trục kết nối, Cảng hàng không Sa Pa là lực đẩy phát triển" để trở thành trung tâm giao thương của các nước ASEAN với thị trường Tây Nam - Trung Quốc. Tạo cơ sở vững chắc để xây dựng khu hợp tác qua biên giới. Dự kiến đến năm 2030, kim ngạch XNK hàng hoá qua Lào Cai đạt 15 tỷ đô la; tổng kim ngạch XNK (bao gồm cả chuyển khẩu, tạm nhập tái xuất, quá cảnh...) đạt 50 tỷ Đô la.

Thứ hai, xây dựng Lào Cai trở thành hạt nhân du lịch của vùng: Lào Cai là điểm đến tầm cỡ quốc tế với trụ cột là Khu du lịch quốc gia Sa Pa. Cùng với việc khai thác hiệu quả Cảng hàng không Sa Pa, Lào Cai trở thành cầu nối du lịch quan trọng; thực hiện điều tiết khách quốc tế đến vùng và cả nước; bảo đảm đủ năng lực đón 15 triệu du khách vào năm 2030.

Thứ ba, phát triển công nghiệp theo hướng gia công, chế biến sâu; tiếp tục giữ vai trò quan trọng cho chuỗi sản xuất công nghiệp của cả nước: Điều chỉnh hợp lý chiến lược phát triển công nghiệp; gắn khai thác với chế biến sâu các loại khoáng sản; ưu tiên công nghiệp gia công chế tạo sản phẩm công nghệ, giá trị cao; tiếp tục cung cấp nguyên liệu cho các cơ sở sản xuất công nghiệp trong vùng và cả nước. Nghiên cứu khai thác, chế biến đất hiếm cung cấp cho các ngành sản xuất công nghệ cao. Phấn đấu giá trị sản xuất công nghiệp đến năm 2030 vượt mức 100.000 tỷ đồng.

Thứ tư, xây dựng Lào Cai thành trung tâm dịch vụ và tài chính của khu vực và quốc tế trong tương lai: Với định hướng xây dựng trung tâm logistic hiện đại; trở thành hạt nhân du lịch vùng và sự điều chỉnh chiến lược sản xuất công nghiệp, Lào Cai sẽ là điểm đến của các tổ chức tài chính trong nước, các quỹ đầu tư và các tập đoàn tài chính nước ngoài. Đây là cơ hội thuận lợi để thúc đẩy hình thành một trung tâm Tài chính - Ngân hàng gắn với hạ tầng công nghệ và chuyển đổi số hiện đại.

Thứ năm, phát triển kết cấu hạ tầng, đột phá là hạ tầng giao thông kết nối và hạ tầng số: Tập trung nguồn lực đầu tư hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại tạo thành mạng lưới liên hoàn, liên kết giữa các tỉnh trong vùng, giữa vùng với cả nước và Quốc tế. Ưu tiên phát triển nhanh hạ tầng số phục vụ xây dựng chính quyền số; tạo điều kiện cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận sớm, an toàn nguồn tài nguyên số phục vụ phát triển kinh tế, thu hút đầu tư; chủ động tham gia xu hướng phát triển kinh tế số theo Nghị quyết 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị.

Thứ sáu, biến thách thức về quy mô dân số nhỏ để xây dựng Lào Cai trở thành trung tâm thu hút lao động của vùng: Đến năm 2030, Lào Cai sẽ cần thêm khoảng 300.000 - 500.000 lao động cho nhu cầu phát triển công nghiệp, logistic và thương mại - du lịch. Đây chính là cơ hội để Lào Cai thu hút, giải quyết việc làm cho các tỉnh trong vùng, đặc biệt là các tỉnh biên giới phía Bắc.

Thứ bảy, tiếp tục củng cố hoạt động đối ngoại, góp phần phát triển kinh tế gắn với vai trò "phên dậu'' quốc gia: Đẩy mạnh các hoạt động tổ chức kết nối - giao lưu - hợp tác một cách chủ động, linh hoạt giữa các địa phương trong vùng với vùng Tây Nam - Trung Quốc; đẩy mạnh giao thương kinh tế giữa ASEAN và Trung Quốc qua các cửa khẩu của Lào Cai; từng bước xây dựng Lào Cai thành hạt nhân kết nối tin cậy của tuyến hành lang kinh tế Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh.